Trong quá trình xây nhà mới, vật liệu phải được đưa đến công trường đúng thời điểm, đúng số lượng và đúng vị trí thi công. Nếu thiếu phương tiện vận chuyển phù hợp, công trình dễ bị chậm tiến độ, phát sinh chi phí bốc xếp, thậm chí ảnh hưởng chất lượng (vật liệu bị ướt, vỡ, lẫn tạp chất…). Vì vậy, hiểu rõ các loại xe chở vật liệu xây dựng và vai trò của chúng theo từng giai đoạn – từ thi công nền móng đến hoàn thiện – sẽ giúp chủ nhà và đội thi công chủ động kế hoạch, tối ưu chi phí và kiểm soát an toàn.
Dưới đây là danh sách các loại xe thường dùng khi xây nhà mới, kèm giải thích theo từng hạng mục thi công.
Giai đoạn chuẩn bị mặt bằng – nền móng
Xe ben (xe tự đổ) – “vua” chở vật liệu rời
Xe ben là loại xe chở vật liệu xây dựng phổ biến nhất ở công trường nhà dân. Thùng xe có cơ cấu nâng hạ để đổ vật liệu nhanh chóng. Xe ben thường được dùng để chở:
- Cát xây, cát đổ bê tông
- Đá 1×2, đá 0x4, sỏi
- Đất đắp nền, đất san lấp
- Xà bần, phế thải xây dựng đem đi đổ
Ứng dụng theo giai đoạn:
- San lấp mặt bằng, đắp nền, tạo cốt
- Chở vật liệu rời phục vụ đổ bê tông lót, bê tông móng
- Chở phế thải khi đào móng, phá dỡ (nếu có)
Xe đào (máy xúc đào bánh xích/bánh lốp) – đào móng, hố ga, bể phốt
Dù không phải “xe chở” theo nghĩa vận tải đường bộ, xe đào là phương tiện cơ giới gần như bắt buộc khi đào đất khối lượng lớn.
- Đào móng băng, móng đơn, móng bè (tùy thiết kế)
- Đào hố ga, bể phốt, bể nước ngầm
- Xúc đất lên xe ben để vận chuyển đi
Xe ủi (bulldozer) / máy san – tạo mặt bằng nhanh
Dùng để ủi đất, san phẳng, tạo độ dốc thoát nước tạm trong giai đoạn đầu. Công trình có mặt bằng rộng sẽ dùng nhiều hơn.
Xe lu (lu rung/lu tĩnh) – đầm chặt nền
Khi đắp nền, cần lu lèn để đạt độ chặt, tránh lún nứt về sau. Xe lu phù hợp khi có đường công vụ và diện tích đủ cho máy hoạt động.
Xe bồn chở nước – tưới ẩm, chống bụi, phục vụ trộn vữa
Ở nhiều công trình, nước máy chưa ổn định hoặc cần lượng nước lớn:
- Tưới ẩm nền trước khi đầm
- Giảm bụi khi san lấp
- Cấp nước tạm cho thi công
Giai đoạn thi công kết cấu – bê tông cốt thép (móng, cột, dầm, sàn)
Xe trộn bê tông (xe bồn bê tông tươi)
Xe bồn bê tông tươi chở bê tông từ trạm trộn đến công trường. Đây là lựa chọn ngày càng phổ biến vì chất lượng đồng đều, nhanh và giảm nhân công trộn tại chỗ.
Dùng cho:
- Bê tông lót, bê tông móng
- Cột, dầm, sàn các tầng
- Đổ sân, lối đi, hạng mục phụ trợ
Lưu ý thực tế:
- Công trường hẻm nhỏ có thể cần điểm trung chuyển hoặc bơm cần vươn xa
- Nên tính thời gian đổ liên tục để tránh mạch ngừng bê tông
Xe bơm bê tông – bơm cần và bơm tĩnh
Khi đổ bê tông sàn tầng cao hoặc vị trí khó tiếp cận, xe bơm bê tông giúp đưa bê tông lên cao nhanh, giảm rủi ro phân tầng do vận chuyển thủ công.
- Bơm cần: có cần vươn, phù hợp công trường thông thoáng
- Bơm tĩnh: đặt máy bơm cố định, kéo ống bơm lên cao, phù hợp hẻm hoặc mặt bằng chật
Xe tải chở cốt thép – thép cây, thép cuộn, lưới thép
Kết cấu nhà cần nhiều thép (thép móng, cột, dầm, sàn). Xe tải thùng hoặc xe tải dài thường chở:
- Thép cây (phi 10–25 tùy thiết kế)
- Thép cuộn, lưới thép hàn
- Đai thép, thép cấu kiện gia công sẵn
Với thép dài, cần chú ý:
- Buộc chằng chắc chắn, tránh “vẫy đuôi” khi vào hẻm
- Có người hướng dẫn khi lùi/đỗ tại công trường
Xe cẩu (cẩu tự hành/cẩu thùng) – nâng hạ thép, cốp pha, cấu kiện nặng
Khi vận chuyển vật liệu nặng hoặc cồng kềnh:
- Nâng bó thép, pallet gạch, tấm cốp pha lớn
- Nâng bồn nước, dàn giáo, thiết bị cơ điện
- Hỗ trợ đưa vật tư lên tầng cao (nếu điều kiện cho phép)
Xe chở ván khuôn, giàn giáo – xe tải thùng/xe bán tải
Tùy quy mô nhà, cốp pha có thể là gỗ, ván phủ phim, thép định hình… Phương tiện thường dùng:
- Xe tải thùng chở số lượng lớn
- Xe bán tải chở lẻ, linh hoạt vào hẻm
Giai đoạn xây thô tường – vật liệu xây (gạch, cát, xi măng)
Quá trình xây thô rất quan trọng vì nó chính là giai đoạn tạo khung kết cầu cho toàn bộ ngôi nhà. Giai đoạn này làm tốt thì chất lượng ngôi nhà sẽ đảm bảo. Đáp ứng mọi yêu cầu cho suốt thời gian sử dụng và lắp đặt các thiết bị sinh hoạt
Xe tải chở các loại vật liệu xây dựng như gạch, block, gạch nhẹ
Gạch đất nung, gạch block, gạch AAC (nếu dùng) thường chở bằng xe tải thùng (có bạt che). Có thể đi kèm xe cẩu thùng để hạ pallet nhanh, giảm vỡ gạch.
Xe tải chở xi măng, vữa khô, phụ gia
Xi măng bao cần:
- Xe thùng kín hoặc phủ bạt kỹ để tránh ẩm
- Bốc xếp gọn theo lô để quản lý số lượng, tránh rách bao
Một số công trình dùng vữa khô trộn sẵn, keo dán gạch, phụ gia chống thấm… cũng cần xe vận chuyển vật liệu xây dựng tương tự.
Xe ben tiếp tục “gánh” cát, đá cho xây tô
Dù đã xong móng, xe ben vẫn chạy đều để chở cát xây, cát tô, đá cho các hạng mục phụ (bê tông mái, sàn sân thượng, bậc tam cấp…).
Giai đoạn lắp đặt hệ thống kỹ thuật – điện nước, điều hòa, chống sét
Xe tải nhỏ/xe van – chở vật tư điện nước
Vật tư MEP thường đa dạng và dễ hư hỏng nếu va đập:
- Ống nhựa, ống PPR, phụ kiện
- Dây điện, ống luồn, tủ điện, thiết bị vệ sinh tạm
- Máy bơm, bình nóng lạnh, phụ kiện điều hòa
Xe tải nhỏ/xe van phù hợp vì linh hoạt, chở “đúng thứ cần” theo tiến độ thi công, giảm tồn kho tại công trường.
Xe cẩu/xe nâng (khi có) – đưa thiết bị lên mái/tầng cao
Một số thiết bị như:
- Dàn nóng điều hòa, bồn nước inox, tấm năng lượng mặt trời
- Cửa lớn, kính khổ lớn… có thể cần xe cẩu thùng hoặc xe nâng hỗ trợ.
Giai đoạn hoàn thiện – vật liệu hoàn thiện “nặng và dễ vỡ”
Xe tải chở gạch ốp lát, đá, vật liệu sàn
Gạch ốp lát, đá tự nhiên/đá nhân tạo thường nặng và dễ mẻ cạnh.
- Xe tải thùng + chèn lót kỹ
- Ưu tiên hàng pallet, có xe nâng tay nếu mặt bằng cho phép
Xe chở sơn, bột bả, thạch cao
Sơn và vật tư hoàn thiện cần tránh nắng nóng, mưa ướt.
- Xe tải nhỏ/xe van
- Sắp xếp theo khu vực thi công để tránh nhầm màu/mã sơn
Xe chở cửa, kính, nhôm kính – yêu cầu chuyên chở an toàn
Cửa nhôm kính, kính cường lực, cửa gỗ công nghiệp… cần:
- Xe thùng dài (đối với bộ cửa lớn)
- Giá đỡ kính (A-frame) nếu chở nhiều tấm kính
- Buộc chằng chuẩn để tránh rung lắc gây nứt vỡ
Xe chở nội thất – xe tải thùng kín
Khi lắp tủ bếp, tủ quần áo, giường, sofa:
- Xe thùng kín hạn chế bụi và mưa
- Tránh cọ xước, móp cạnh khi bốc xếp
Xe phục vụ dọn dẹp, vệ sinh, bàn giao
Xe chở phế thải/xà bần – xe ben, xe tải tự đổ
Trong suốt quá trình xây dựng và đặc biệt lúc hoàn thiện, phế thải rất nhiều:
- Bao xi măng, gạch vỡ, vữa thừa, vật liệu cắt bỏ
- Đất đá phát sinh khi đục sửa đường ống, chống thấm
Xe ben là phương án nhanh gọn, giúp công trường sạch sẽ và an toàn hơn.
Xe hút hầm cầu (khi cần) – phục vụ công trình cải tạo hoặc sự cố
Nhà xây mới thường không cần, nhưng nếu công trình có hầm cầu tạm, hoặc gặp sự cố tắc nghẽn trong quá trình sử dụng thử, đôi khi cần đến xe hút chuyên dụng.
Tóm tắt danh sách xe chở vật liệu xây dựng theo từng giai đoạn (dễ hình dung)
- Chuẩn bị mặt bằng – móng: xe ben, xe đào, xe ủi/máy san, xe lu, xe bồn chở nước
- Kết cấu bê tông cốt thép: xe bồn bê tông tươi, xe bơm bê tông (bơm cần/bơm tĩnh), xe tải chở thép, xe cẩu
- Xây thô: xe tải chở gạch, xe tải chở xi măng, xe ben chở cát/đá
- Điện nước – kỹ thuật: xe tải nhỏ/xe van chở ống, dây, thiết bị; đôi lúc xe cẩu thùng nâng thiết bị
- Hoàn thiện: xe tải chở gạch ốp lát/đá, xe chở sơn-bả-thạch cao, xe chở cửa-kính, xe tải chở nội thất
- Vệ sinh – bàn giao: xe ben/xe tự đổ chở xà bần, xe chuyên dụng khi có phát sinh
Một vài lưu ý để chọn đúng loại xe chở vật liệu xây dựng, tránh phát sinh chi phí
- Đường vào công trình: hẻm nhỏ, cấm tải theo giờ, nền đường yếu… sẽ quyết định dùng xe tải nhỏ, trung chuyển hoặc bơm bê tông.
- Loại vật liệu: vật liệu rời ưu tiên xe ben; vật liệu dễ vỡ cần xe thùng kín, chèn lót; vật liệu dài cần xe thùng dài và chằng buộc đúng kỹ thuật.
- Tính theo tiến độ: đổ bê tông cần xe bồn và bơm phối hợp nhịp nhàng; gạch/xi măng nên giao theo từng đợt để tránh tồn kho, ẩm mốc.
An toàn & vệ sinh: che bạt khi chở cát/đá, tránh rơi vãi; dọn xà bần thường xuyên để giảm tai nạn trượt ngã, đinh sắt vương vãi.
